مقدمه
شیلنگهای سیلیکونی یکی از پرکاربردترین اجزای سیستمهای انتقال سیالات در صنایع حساس مانند داروسازی، صنایع غذایی، خودروسازی، تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی هستند. این شیلنگها به دلیل مقاومت بالا در برابر دما، انعطافپذیری، عدم جذب بو و مزه و پایداری شیمیایی، جایگاه ویژهای در میان انواع لولهها و اتصالات دارند.
اما حتی بهترین شیلنگهای سیلیکونی نیز در طول زمان ممکن است دچار ترکخوردگی، نشتی، تغییر رنگ یا از دست دادن خاصیت الاستیکی شوند. این عیوب اگر بهموقع شناسایی و برطرف نشوند، میتوانند باعث آلودگی فرآیند، کاهش فشار سیال، توقف تولید یا حتی آسیب به تجهیزات شوند.
در این مقاله، به بررسی رایجترین عیوب شیلنگهای سیلیکونی، علل بروز آنها، روشهای تشخیص و راهکارهای جلوگیری از خرابی زودرس میپردازیم تا بتوانید با مدیریت نگهداری صحیح، عملکرد بهینه و طول عمر بالا را تضمین کنید.
بخش اول: شناخت ساختار و ویژگیهای شیلنگ سیلیکونی
پیش از پرداختن به عیبیابی، لازم است ساختار و ماهیت این نوع شیلنگها را بشناسیم. شیلنگ سیلیکونی معمولاً از پلیمرهای سیلوکسان با زنجیره بلند ساخته میشود که به دلیل پیوندهای Si–O مقاوم، خاصیت مقاومت حرارتی و شیمیایی فوقالعادهای دارد.
این شیلنگها در دو نوع اصلی تولید میشوند:
۱. شیلنگ سیلیکونی معمولی (غیرفشار بالا): مناسب برای انتقال مایعات در دمای متوسط، آزمایشگاهها و صنایع غذایی سبک.
۲. شیلنگ سیلیکونی تقویتشده: دارای الیاف پلیاستر یا فایبرگلاس برای افزایش مقاومت مکانیکی در برابر فشار و دما قیمت شیلنگ سیلیکونی نسوز ، از این نوع از شیلنگ های ممولی بالاتر است.
ساختار مولکولی سیلیکون باعث میشود که این شیلنگها در برابر دمایی بین °۶۰- تا °۲۵۰+ سانتیگراد مقاومت داشته باشند و در تماس با مواد شیمیایی، اسیدهای ضعیف، روغنها و حلالهای خنثی دچار تخریب نشوند.
بخش دوم: انواع خرابیهای رایج در شیلنگهای سیلیکونی
پیش از خرید شیلنگ سیلیکونی، بهتر است با انواع خرابی های آن آشنا شویم. عیوب شیلنگهای سیلیکونی معمولاً به چهار دسته اصلی تقسیم میشوند:
۱. ترکخوردگی سطحی یا عمقی
۲. نشتی در اتصالات یا بدنه
۳. تغییر رنگ داخلی یا خارجی
۴. از بین رفتن انعطافپذیری یا خاصیت ارتجاعی
در ادامه، هر یک از این مشکلات را بهصورت تحلیلی بررسی میکنیم.
۱. ترکخوردگی سطحی یا عمقی
???? علتها:
* قرارگیری مداوم در معرض دمای بسیار بالا یا پایین خارج از محدوده مجاز.
* تماس با مواد شیمیایی ناسازگار مانند روغنهای معدنی یا حلالهای آلی قوی.
* خشکی بیش از حد محیط یا تابش مستقیم اشعه UV.
* خمشدگی مکرر در یک نقطه خاص (خستگی مکانیکی).
???? نشانهها:
* خطوط ریز سفید یا خاکستری روی سطح.
* زبری سطح داخلی.
* نشت جزئی مایع در محل ترکها.
???? راهکارها:
* استفاده از پوشش محافظ UV در محیطهای باز.
* تعویض دورهای شیلنگها بر اساس چرخه کاری.
* پرهیز از تماس با مواد شیمیایی غیرسازگار.
* انتخاب شیلنگ تقویتشده یا شیلنگ سیلیکونی صنعتی، برای کاربردهای پرفشار.
۲. نشتی در اتصالات یا بدنه
???? علتها:
* نصب نادرست فیتینگ یا بستهای اتصال.
* فشار کاری بیش از حد طراحیشده.
* پارگی در ناحیه تماس با بست فلزی.
* فرسودگی ناشی از حرکت یا لرزش دستگاه.
???? نشانهها:
* کاهش فشار در خروجی سیستم.
* وجود قطرات مایع در محل اتصال.
* تغییر صدای جریان یا بوی نشت سیال.
???? راهکارها:
* استفاده از اتصالات استیل با بست مناسب.
* اطمینان از همخوانی قطر داخلی شیلنگ با قطر فیتینگ.
* بررسی هفتگی محل اتصالات در خطوط فعال.
* در صورت تکرار نشتی، کاهش فشار سیستم یا ارتقای نوع شیلنگ.
۳. تغییر رنگ شیلنگ سیلیکونی
???? علتها:
* تماس با مایعات رنگی، روغنها یا محلولهای حاوی فلزات سنگین.
* قرارگیری طولانیمدت در معرض نور خورشید یا حرارت بالا.
* آلودگی سطحی ناشی از گرد و غبار یا ذرات معلق.
* استفاده از شویندههای اسیدی یا قلیایی قوی.
???? نشانهها:
* زردشدگی یا قهوهای شدن سطح بیرونی.
* تیرگی یا کدورت در بخش داخلی.
* از بین رفتن شفافیت اولیه.
???? راهکارها:
* استفاده از شیلنگ سیلیکونی پلاتینیومکیور (Platinum-cured) برای مصارف حساس.
* شستوشوی منظم با مواد خنثی مانند آب دیونیزه.
* نگهداری در محیط خشک و بدون تابش مستقیم نور.
* در خطوط غذایی، تعویض دورهای هر ۶ تا ۱۲ ماه برای حفظ شفافیت.
۴. کاهش انعطافپذیری و خاصیت ارتجاعی
???? علتها:
* پیرشدگی حرارتی (Thermal Aging) در اثر استفاده مداوم در دمای بالا.
* تماس با بخارات روغن یا سیالات هیدروکربنی.
* گذشت زمان و کاهش خواص پلیمری.
* تنشهای مکانیکی پیدرپی.
???? نشانهها:
* سخت شدن دیواره شیلنگ.
* ترکخوردگی هنگام خم کردن.
* صدای شکستگی در هنگام فشار دادن.
???? راهکارها:
* استفاده از شیلنگهای دارای افزودنی ضدپیری حرارتی (Anti-aging Additives).
* نگهداری در دمای اتاق و دور از منابع حرارت.
* کنترل دمای کاری سیستم و جلوگیری از شوک حرارتی.
* جایگزینی پس از هر ۲ تا ۳ سال بسته به شدت کارکرد.
بخش سوم: روشهای تست و عیبیابی علمی شیلنگ سیلیکونی
برای تشخیص دقیق مشکلات شیلنگهای سیلیکونی، استفاده از تستهای فنی و کنترل کیفی الزامی است. برخی از مهمترین روشهای بررسی عبارتاند از:
1. تست فشار (Pressure Test) اعمال فشار مشخص برای تشخیص نشتیهای پنهان.
2. تست حرارتی (Thermal Resistance Test): بررسی مقاومت در برابر دماهای بالا و پایین.
۳. تست جذب رطوبت: برای اطمینان از عدم تغییر در ساختار مولکولی پس از تماس با بخار.
4. بررسی چشمی (Visual Inspection): شناسایی ترک، کدورت یا تغییر رنگ.
5. تست کشش (Tensile Test): اندازهگیری کاهش انعطافپذیری یا افزایش سختی.
استفاده از برنامه بازرسی منظم ماهانه شیلنگ بهویژه در خطوط حساس (مانند شیلینگ سیلیکونی پزشکی در صنایع دارویی) میتواند از بروز خرابی ناگهانی جلوگیری کند.
بخش چهارم: پیشگیری از خرابی و افزایش عمر مفید شیلنگ سیلیکونی
۱. انتخاب صحیح نوع شیلنگ
انتخاب نوع مناسب شیلنگ بر اساس فشار کاری، دمای محیط، نوع سیال و میزان تماس شیمیایی حیاتی است.
به عنوان مثال:
* برای دماهای بالا تا °۲۵۰ → از سیلیکون پلاتینیوم تقویتشده استفاده کنید.
* برای محیطهای دارای روغن یا بخارات چرب → از سیلیکون با پوشش فلوروسیلیکون (FVMQ) بهره بگیرید.
۲. نصب اصولی و رعایت شعاع خم
نصب نادرست عامل بیش از ۴۰٪ خرابیها است. هرگز شیلنگ را بیش از حد خم نکنید و شعاع خم را حداقل ۳ برابر قطر داخلی در نظر بگیرید.
۳. نظافت منظم
* از آب گرم و شویندههای خنثی برای تمیزکردن استفاده کنید.
* پس از هر شستوشو، اجازه دهید شیلنگ کاملاً خشک شود.
* در صنایع غذایی از بخار تمیزکننده با فشار پایین استفاده شود.
۴. نگهداری استاندارد
*دور از نور مستقیم خورشید و منابع حرارتی.
* آویزان نگهداشتن شیلنگها برای جلوگیری از خمشدگی مداوم.
بخش پنجم: جمعبندی
شیلنگ سیلیکونی، اگرچه از مقاومترین و پایدارترین شیلنگهای صنعتی به شمار میرود، اما در صورت بیتوجهی به اصول نصب، نگهداری و شستوشو میتواند دچار آسیبهای تدریجی شود. ترکخوردگی، نشتی، تغییر رنگ و از دست رفتن انعطافپذیری از رایجترین عیوب این شیلنگها هستند که اغلب قابل پیشگیریاند.
- دوشنبه ۱۹ آبان ۰۴ ۱۴:۰۸
- ۲ بازديد
- ۰ ۰
- ۰ نظر